1. Khó khăn trong chẩn đoán và điều trị hen ở trẻ nhỏ

Hen là tình trạng viêm mạn tính đường thở với các tình trạng như co thắt, phù nề, tăng tiết đờm,... gây tắc nghẽn, hạn chế luồng khí thở, làm xuất hiện các dấu hiệu như khò khè, nặng ngực, khó thở, ho tái diễn nhiều lần. Hen thường xảy ra vào ban đêm và sáng sớm, có thể tự khỏi hoặc khỏi sau khi dùng thuốc.

Tỷ lệ mắc bệnh hen ở người lớn là 5% và ở trẻ em là 10%. Bệnh hen ở trẻ em dưới 5 tuổi thường khó chẩn đoán xác định, khó khăn trong điều trị vì những lý do:

• Nguyên nhân gây hen ở trẻ em rất đa dạng, khó xác định. Đặc biệt, hen ở trẻ dưới 1 tuổi thường dễ bị nhầm lẫn với viêm tiểu phế quản. Việc chẩn đoán phân biệt bệnh cũng khá khó khăn;
• Triệu chứng hen ở trẻ nhỏ không điển hình và khó xác định;
• Các xét nghiệm cận lâm sàng, đặc biệt là chức năng hô hấp rất khó thực hiện bởi trẻ nhỏ chưa biết hợp tác với bác sĩ thăm khám;
• Việc tuân thủ điều trị và thực thi các phương pháp kiểm soát hen ở trẻ dưới 5 tuổi gặp nhiều khó khăn.

2. Chẩn đoán hen trẻ em dưới 5 tuổi

Để chẩn đoán chính xác nhằm xác định trẻ bị hen phế quản hay không, cần dựa vào bệnh sử, triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng và xem xét chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác. Cụ thể:

2.1 Triệu chứng lâm sàng

• Triệu chứng đặc trưng: Trẻ bị khò khè kèm theo 1 trong các triệu chứng như ho, khó thở;
• Có bất kỳ dấu hiệu nào như: Triệu chứng tái phát thường xuyên, nặng hơn về đêm và sáng sớm; triệu chứng xảy ra khi gắng sức, khóc, cười, tiếp xúc với khói thuốc lá, vật nuôi, không khí lạnh; có tiền sử dị ứng (chàm da, viêm mũi dị ứng); xảy ra khi không bị nhiễm khuẩn hô hấp; tiền sử gia đình bị hen hoặc dị ứng; có ran rít hoặc ngáy khi nghe phổi; đáp ứng với các phương pháp điều trị hen;

Triệu chứng khò khè ở trẻ cần phải được nhận định chính xác bởi bác sĩ vì cha mẹ của trẻ có thể nhầm lẫn triệu chứng khò khè với các tiếng thở bất thường khác.

2.2 Chẩn đoán cận lâm sàng

Không có xét nghiệm nào chẩn đoán chắc chắn cho tình trạng hen ở trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh nhi có thể thực hiện các xét nghiệm sau và bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh dựa trên các kết quả thu được:

• Chụp X-quang ngực: Không khuyến cáo thực hiện thường quy. Chụp X-quang ngực được chỉ định thực hiện trong các trường hợp hen nặng hoặc có dấu hiệu lâm sàng gợi ý các chẩn đoán khác;
• Xét nghiệm lẩy da (định lượng IgE đặc hiệu): Được sử dụng để đánh giá tình trạng mẫn cảm với các dị nguyên. Kết quả xét nghiệm là dương tính sẽ gia tăng khả năng chẩn đoán hen trẻ em. Tuy nhiên, xét nghiệm lẩy da âm tính cũng không giúp loại trừ bệnh hen;
• Dao động xung ký (IOS): Là phương pháp đo kháng lực đường thở chuyên biệt, giúp bác sĩ đánh giá giới hạn luồng khí của bệnh nhi;
• Đo FeNO: Giúp đánh giá tình trạng viêm đường thở nhưng không khuyến cáo thực hiện thường quy.

Xem file đính kèm;